Aukin áhrif umhverfismála á atvinnulífiðAukin áhrif umhverfismála á atvinnulífið

Í erindi sínu fjallaði Helga um mikilvægi þess að fara úr línulegu hagkerfi eins og var ríkjandi á 20. öldinni yfir í hringrásarhagkerfi þar sem áhersla er lögð á nýtingu og endurvinnslu og minni sóun verðmæta. Umhverfismál eru að hafa sífellt meiri áhrif á hagkerfið og ríkari krafa eftir trúverðugum upplýsingum og gagnsæi um frammistöðu fyrirtækja. Það á ekki síst við um umhverfislega eiginleika vara/þjónustu og er aukin eftirspurn eftir grænum valkostum. Mikil aukning hefur átt sér stað í svokölluðum grænum leiðum eins og t.d. græn skuldabréf og aðrir vistvænir valkostir.

Helga sýndi mynd af losun gróðurhúsalofttegunda síðustu árin og sagði „Það er nauðsynlegt að grípa í taumana og snúa við þeirri þróun í losun CO2 síðustu 20 árin til þess að hnattræn hlýnun fari ekki yfir 1,5°C líkt og markmið Parísarsamkomulagið gerir. Það verður því að skipta um orkugjafa, stuðla að betri orkunýtingu og að hringrásarhugsun verði nýja normið.“

Það er nauðsynlegt að staðla hlutina til að auðvelda samanburð á hlutum sem eru umhverfisvænir og beita aðferðum sem eru viðurkenndar. Nefndi Helga nokkrar staðlaðar aðferðir sem fyrirtæki og sveitarfélög nota til að varpa ljósi á umhverfismál í rekstri sínum líkt og með GHG protocol. Mörg fyrirtæki nota umhverfisstjórnun, ISO 14001, og leggja fram samfélagsskýrslur ásamt því að nota ýmiss konar umhverfismerki eins og Svaninn. Helga nefndi líka að þegar fyrirtæki taka umhverfismálin föstum tökum hefur það áhrif á birgja og hefur það því áframhaldandi áhrif á alla virðiskeðjuna.

Helga sagði frá nokkrum vistferilsgreiningum sem EFLA hefur unnið þar sem kolefnisspor hefur verið fundið út. En þegar verið er að meta kolefnisspor vöru þarf að horfa á alla virðiskeðjuna, frá auðlindanámi, framleiðslu, dreifingu, notkun og svo endurvinnsla/förgun. „Í þessari vinnu felst mikil upplýsingasöfnun og greiningarvinna og þarf að nota góða gagnabanka til verksins ásamt því að fylgja viðurkenndum stöðlum um gerð slíkra greininga.“ bætti Helga við.

Ísland hefur sett markmið um að vera kolefnishlutlaust 2040 og nefndi Helga að Finnland og Svíþjóð væru búin að ganga skrefinu lengra og stefna á að festa í reglugerð á næstu árum kröfur um viðmið fyrir kolefnisspor bygginga. Þá sagði Helga að hérlendis væri verið að vinna að vegvísi að vistvænni mannvirkjagerð til árisins 2030 og er Húsnæðis og mannvirkjastofnun í forsvari fyrir það verkefni. Í þeirri vinnu væri lagt upp með aukna hringrásarhugsun, lágmörkun byggingarúrgangs, mælingar á losun, vistferilsgreiningar, græna hvata og umhverfisvottanir. „Það er þó mikilvægt að byrja þessa hugsun strax á skipulagsstigi og við hönnun mannvirkja og skiptir því aðkoma sveitarfélaga og hönnuða miklu máli.“ sagði Helga að lokum.

Fundurinn var haldinn föstudaginn 16. október var vel sóttur, góðar umræður sköpuðust í lokin og ljóst að umræðuefnið snertir ýmsa fleti samfélagsins. Það er velkomið að hafa samband við Helgu Jóhönnu til að fá frekari upplýsingar en EFLA veitir heildstæða ráðgjöf umhverfismála, t.d. grænt bókhald, kolefnisspor, umhverfisstjórnun og vistferilsgreiningar.