Umhverfismarkmið og árangur
EFLA starfar samkvæmt gæða-, umhverfis- og vinnuverndarstefnu og hefur sett sér markmið um að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum starfseminnar með stöðugum úrbótum.
EFLA starfar samkvæmt gæða-, umhverfis- og vinnuverndarstefnu og hefur sett sér markmið um að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum starfseminnar með stöðugum úrbótum, ásamt því að tryggja öruggt og heilnæmt vinnuumhverfi fyrir starfsfólk.
EFLA setti sér loftslagsmarkmið árið 2015 miðað við ákveðna þætti í sinni starfsemi. Niðurstöður ársins eru bornar saman við árin 2015 þegar það á við og árið 2024. Í þessum kafla er eingöngu fjallað um umhverfisárangur EFLU út frá starfsemi félagsins á Íslandi.
Hér verður fjallað um mikilvæga umhverfisþætti í rekstri EFLU á Íslandi. Við framsetningu á kolefnisspori er leiðbeiningum úr Greenhouse Gas Protocol fylgt. Tekið er tillit til beinnar losunar (umfang 1) og óbeinnar losunar gróðurhúsalofttegunda (umfang 2 og 3) í starfseminni.
Markmið og árangur EFLU, á Íslandi, í umhverfismálum fyrir árið 2024 voru:
Lækkun kolefnisspors EFLU
Kolefnisjöfnun
Minnkun úrgangs í höfuðstöðvum EFLU
Minnkun lífræns úrgangs í höfuðstöðvum EFLU
Árangur EFLU í umhverfismálum árið 2024
- 01234567890123456789%Lækkun án t.t. kolefnisbindingar, miðað við árið 2015.
- 012345678901234567890123456789Tonn CO2-ígilda kolefnisjöfnuð í samstarfi við Kolvið, sem býður upp á vottaðar kolefniseiningar í skógrækt.
- 01234567890123456789KgHeildarmagn úrgangs í höfuðstöðvum á hvert stöðugildi.
- 012345678901234567890123456789kgLífrænn úrgangur á hvert stöðugildi í höfuðstöðvum.
Orkunotkun
Raforkunotkun á hvern fermetra húsnæðis í starfsemi EFLU var mjög svipuð á milli áranna 2023 og 2024 þ.e. 75 kwst/m2 árið 2023 og 76 kwst/m2 árið 2024. 73% af raforkunotkun EFLU tengist starfsemi höfuðstöðva fyrirtækisins að Lynghálsi 4. Þar er til staðar sjálfvirk stýring á ljósum (hreyfiskynjarar) í öllum helstu rýmum, s.s. í skrifstofurýmum og á salernum. Orkunotkun á starfsstöð EFLU á Akureyri jókst um 15% á milli ára sem tengist uppsetningu og notkun rafhleðslustöðva við húsnæðið. EFLA hefur keypt upprunaábyrgðir vegna orkunotkunar sinnar og því er uppgefið kolefnisspor vegna raforkunotkunar miðað við staðbundna nálgun (e. local based). Með upprunaábyrgð sýnir EFLA fram á að raforkan sem fyrirtækið notar kemur frá endurnýjanlegum orkugjöfum.
Raforka
Notkun á heitu vatni var svipuð milli áranna 2023 og 2024, eða um 0,9 m³/m³. Aðalnotkun EFLU á heitu vatni tengist upphitun og snjóbræðslu.
Vatnsorka
Úrgangur
EFLA leggur áherslu á að flokka til endurvinnslu allan úrgang sem verður til í starfseminni. Úrgangur sem fer til endurvinnslu er t.d. pappír, pappi, plast, steinefni og málmar. Lífrænn úrgangur er flokkaður sérstaklega og fer hann allur til GAJU sem er gas- og jarðgerðarstöð Sorpu. Almennur úrgangur frá starfsemi EFLU fer annars vegar í urðun og hins vegar í brennslu erlendis, þar sem hann er nýttur sem hráefni til orkuvinnslu. Heildarmagn úrgangs í allri starfsemi EFLU var um 39 tonn árið 2024, þar af fór um 98,5% í endurvinnslu og 1,5% í urðun. Um 80% af öllum úrgangi sem kemur frá starfsemi EFLU á uppruna sinn í höfuðstöðvum EFLU. Nánari umfjöllun um úrgang frá höfuðstöðvum EFLU fer fram hér á eftir.
Heildarmagn úrgangs í höfuðstöðvum EFLU var tæplega 32 tonn árið 2024, þar sem um 0,5 tonn fór í urðun. Magn úrgangs á hvert stöðugildi í höfuðstöðvum EFLU var 75 kg/stöðugildi sem er 4% lægra en var árið 2023 og lægra en markmið ársins (109 kg/stöðugildi). Magn úrgangs á hvert stöðugildi í höfuðstöðvum hefur lækkaði um 40% miðað við árið 2019, þegar starfsemin var á fullu fyrir covid. Hér er ekki tekið tillit til magns steinefna í verkefnum EFLU sem voru tæplega 11 tonn árið 2024.
Eitt af umhverfismarkmiðum EFLU var að minnka magn lífræns úrgangs um 2% á ári frá árinu 2019. Þetta markmið náðist þar sem magn lífræns úrgangs lækkaði um 2% á milli ára, úr rúmlega 40 kg/stöðugildi árið 2023 í 39,5 kg/stöðugildi árið 2024 og hefur magnið lækkað um 16% á hvert stöðugildi miðað við árið 2019. Stöðug áhersla er á að minnka matarsóun og nýta hráefni vel í mötuneyti EFLU. Matur sem ekki nýtist hjá EFLU er gefinn til hjálparsamtaka svo sem Samhjálpar í Reykjavík. Virk vöktun er í gangi og upplýsingamiðlun um nýtingu hráefna og magn lífræns úrgangs, bæði við vinnslu máltíða og af diskum starfsfólks. Þessar aðgerðir verða áfram til staðar til að auka vitund viðskiptavina mötuneytisins og vinna að settum markmiðum á komandi árum.
Mjög mikilvægt er að viðhalda stöðugri fræðslu, bæði til starfsfólks og þeirra aðila sem sjá um að koma úrgangi í réttan farveg frá fyrirtækinu, svo sem þrifaaðila og flutningsaðila á vegum EFLU.
Magn úrgangs frá höfuðstöðvum (án steinefna)
Lífrænn úrgangur frá höfuðstöðvum
Akstur og flug
Akstur og flug tengist starfsemi EFLU. Fjarvinna og fjarfundir eru algengir og er akstur starfsfólks á vegum fyrirtækisins minni nú en fyrir tíma heimsfaraldurs. Losun gróðurhúsalofttegunda (GHL) vegna aksturs starfsfólks er skipt í tvennt. Annars vegar bein losun frá akstri bifreiða í starfsemi EFLU (bílar í eigu EFLU og bílar í rekstrarleigu) og hins vegar óbein losun sem tengist akstri starfsfólks á vegum EFLU á eigin bílum eða tilfallandi bílaleigubílum (bæði til og frá vinnu eða vegna vinnuferða).
EFLA starfar samkvæmt eigin samgöngustefnu og samgönguáætlun og vill þannig stuðla að minni mengun, heilbrigðari lífsháttum og bættri borgarmynd. EFLA hvetur starfsfólk að ferðast til og frá vinnu með vistvænum fararmátum og veitir aðstoð til þess með ýmsum hætti. Til að mynda getur starfsfólk fengið samgöngustyrk gegn því að 40% eða 80% ferða til og frá vinnu séu farnar gangandi, hjólandi eða með almenningssamgöngum. EFLA býður starfsfólki að nýta sér að kostnaðarlausu rafskútur Hopp, milli klukkan 7 og 18 á virkum dögum, svo mögulegt er að nota þær sömuleiðis í vinnutengdar ferðir. Þá á EFLA tvö rafhjól sem starfsfólk getur notað í sama tilgangi. Að auki býður EFLA upp á fjórar ferðir með Strætó á mánuði.
Bein og óbein losun ferðamáta
Starfsfólk EFLU hefur aðgang að um 36 bifreiðum á vinnutíma, þar af eru 44% rafmagnsbílar eða 16 bifreiðar af bílaflotanum og fjölgaði um 7 rafmagnsbíla á milli ára. Notkun eldsneytis (bensín og dísel) á bílum í rekstri EFLU var árið 2024 um 14,9 þúsund lítrar miðað við 13,6 þúsund lítra árið 2023. Þessi notkun samvarar beinni losun á um 38 tonnum CO2-ígilda á árinu eða um 0,10 tonn CO2-ígildi á hvert stöðugildi, sem er um 3% hækkun frá því árinu á undan. Notkun bifreiða tengist umfangi verkefna EFLU hverju sinni.
Í ákveðnum tilfellum nýtir starfsfólk EFLU bílaleigubifreiðar þar sem verkefni EFLU eru dreifð um allt land. Út frá kílómetrastöðu bifreiðanna og losunarstuðlum samsvarar þessi notkun losun á um 4,6 tonnum af CO2-ígildum á árinu 2024 eða 0,013 tonnum CO2 -ígilda miðað við hvert stöðugildi. Það er lækkun á losun á hvert stöðugildi um 28% á milli ára.
Starfsfólk nýtir eigin bifreiðar að einhverju leyti í ferðir á fundi og á verkstaði. Miðað við samsetningu bílaflota starfsfólks og eyðslu, er áætluð losun GHL um 46 tonn fyrir árið 2024 eða 0,13 tonn CO2-ígilda á hvert stöðugildi. Það er lítilsháttar aukning í losun miðað við árið 2023. Samkvæmt ferðavenjukönnun EFLU frá árinu 2024 ekur 25% starfsfólks á rafmagnsbílum og 10% á tvinnbílum (hybrid) og fer vistvænum bílum fjölgandi jafnt og þétt. Frá árinu 2018 hefur hlutfall rafmagnsbíla aukist úr 7% í 25%.
Samkvæmt reglubundinni ferðavenjukönnun ók starfsfólk EFLU að meðaltali um 17 km á dag til og frá vinnu árið 2024. 37% starfsfólks ekur á vistvænum bílum, þ.e. tvinn-, metan eða rafmagnsbílum. 6% starfsfólks fór gangandi eða hlaupandi til og frá vinnu og 13% ferðuðust á hjóli. Lagt hefur verið mat á losun GHL vegna aksturs starfsfólks til og frá vinnu og var losunin 123 tonn CO2-ígilda árið 2024 eða 0,34 tonn CO2-ígilda /stöðugildi miðað við 125 tonn CO2-ígilda og 0,36 tonn CO2-ígilda/stöðugildi áætluð fyrir árið 2023. Hér er um 8% lækkun á losun miðað við hvert stöðugildi á milli áranna 2023 og 2024.
Milli áranna 2023 og 2024 jókst losun GHL vegna innanlandsflugs starfsfólks EFLU um 48% á hvert stöðugildi og var um 0,10 tonn CO2-ígilda/stöðugildi. Losun GHL vegna flugs erlendis jókst um 87% og var um 0,16 tonn CO2-ígilda/stöðugildi, í samanburði við 0,10 tonn CO2-ígilda/ stöðugildi árið 2023. Þessi aukning tengist helst fjölgun ferða starfsfólks á milli starfsstöðva EFLU erlendis. Þrátt fyrir þessa hækkun er þessi losun lægri en hún var fyrir heimsfaraldurinn. EFLA mun halda áfram að fylgjast náið með þróuninni og leita leiða til að draga úr áhrifum sínum á umhverfið. EFLA leggur áherslu á að skapa starfsfólki góða aðstöðu til samskipta í gegnum veraldarvefinn með því að hafa til staðar góðan fjarfundabúnað.
Hlutfallsleg losun CO2 m.v. ferðamáta árið 2024
Aðrir þættir í starfsemi EFLU sem valda óbeinni losun
Í þessari skýrslu eru birtar upplýsingar um fleiri losunarþætti sem eiga við um óbeina losun GHL vegna starfsemi EFLU og tengjast umfangi 3. Hér er um að ræða losun vegna kaupa á nýjum raftækjum, losun vegna innkaupa á matvöru í mötuneyti í höfuðstöðvum EFLU og aksturs starfsfólks til og frá vinnu.
Við val á raftækjum tekur EFLA tillit til kolefnisspors viðkomandi tækis. Mat var lagt á kolefnisspor þeirra raftækja sem keypt voru ný á árinu 2024, þ.e. farsímar, fartölvur, borðtölvur og tölvuskjáir. Upplýsingar um kolefnisspor þessara tækja (framleiðsla, dreifing, notkun og förgun) voru fengnar úr vottuðum umhverfisyfirlýsingum frá framleiðendum sambærilegra raftækja. Samanlagt kolefnisspor þeirra tækja sem keypt voru inn er um 123 tonn CO2-ígilda eða um 0,3 tonn CO2-ígilda/stöðugildi, sem er um 34% lægra en fyrir árið 2023. Skýringin á þessu er sú að töluverður munur er á kolefnisspori mismunandi gerða raftækja. Á liðnu ári voru keyptir 22% fleiri skjáir en 42% færri fartölvur í samanburði við árið á undan.
EFLA rekur stórt mötneyti og afgreiðir tæplega 40 þúsund máltíðir yfir árið fyrir starfsmenn fyrirtækja sem staðsett eru á Lynghálsi 4. EFLA leggur mikla áherslu á að kaupa íslenskt hráefni eins og kostur er til matargerðar og nýta allt hráefni. Helstu vöruflokkar hráefna sem notaðir eru í mötuneyti EFLU eru kjöt, fiskur, grænmeti og ávextir. Haldið er utan um kolefnisspor þessara matvæla með því að nota hugbúnaðinn Matarspor sem EFLA hefur hannað til að meta kolefnisspor máltíða. Kolefnisspor matvælanna sem starfsmenn EFLU neyttu í mötuneyti EFLU árið 2024 var um 147 tonn CO2-ígilda, eða um 3,8 kg CO2-ígilda/máltíð. Til samanburðar eru hér upplýsingar um kolefnisspor dæmigerða máltíða:
- Lax í mangó chutney
0,90 Kg CO2 ígildi/máltíð - Smjörsteiktur þorskur
0,56 Kg CO2 ígildi/máltíð - Stökkt nautakjöt í mildri chilisósu
8,13 Kg CO2 ígildi/máltíð - Ofnbakað lambakjöt með bernaise
5,02 Kg CO2 ígildi/máltíð - Marry me kjúklingur
0,76 Kg CO2 ígildi/máltíð - Hnetusteik með linsum
0,62 Kg CO2 ígildi/máltíð
- Lax í mangó chutney